Najczęściej zadawane pytania
1. Jaki cel mają talerze dietetyczne?
Celem jest ułatwienie sobie życia i lepsze trawienie. Talerz jest praktycznym narzędziem, które uczy jakie nakładać proporcje poszczególnych grup produktów takich jak: skrobia – czyli węglowodany złożone, białko, tłuszcze oraz warzywa. Ten ostatni składnik jest niezmiernie ważny, a jest go często mało w diecie. Warzywa, poza dostarczeniem witamin, mikroelementów i najlepiej przyswajalnej wody, pełnią wiele funkcji trawiennych. Pomagają w perystaltyce jelit (błonnik), a także w trawieniu bardzo ciężko strawnego białka, tym samym odciążając pracę narządów wewnętrznych. Ponadto codzienne korzystanie z talerzy prowadzi do tego, że nasz mózg zapamiętuje proporcje i dzięki temu jedząc poza domem wiemy co i jak powinno znaleźć się na talerzu.
2. Po co są proporcje?
Proporcje pomiędzy makroskładnikami są po to, żeby każde z nich mogło spełniać swoją funkcję: tłuszcze – strukturalną, funkcjonalną i trochę energetyczną (a nie głównie!), białko strukturalną i funkcjonalną (a nie często energetyczną), skrobia – głownie funkcję energetyczną, warzywa – niezbędną i wspomagającą (witaminy, mikroelementy, fitoskładniki, woda oraz trawienie). W ten sposób odżywiali się nasi praprzodkowie, rozumieją to tradycje wschodu (medycyna chińska, ayurweda) oraz nasza współczesna nauka, która stworzyła piramidę zdrowia.
3. Jaka jest zasada działania talerza dietetycznego? Jak się to sprawdza w praktyce?
Zasada działania talerza jest bardzo prosta, a co ważne nie trzeba liczyć kalorii ani ważyć produktów! Nazwy poszczególnych makroskładników są zaznaczone liniami, pokazującymi wielkość jaką nakładamy na talerz. „Podkładka pod talerz” pomaga nam dopasować odpowiedni produkt do danej miarki. Wyjątkiem są miseczka oraz duży talerz, gdzie jemy zupy, makarony oraz dania jednogarnkowe. Tutaj są zaznaczone pojemności i warto nakładać czy nalewać sobie tak, aby żołądek był w 20% pusty. Używanie miary własnej ręki pomaga nam ustalić objętość danego składnika lub też wielkość porcji. Warto korzystać z tej pomocy, bo jest naszą indywidualną miarą i jest zawsze przy nas. Do tych pomocy należy dołożyć jeszcze odczucie sytości i pozostanie w stanie niesytości. Oznacza to żołądek wypełniony w 80% lub 3/4. Dobrze jest traktować te pomoce jako coś co mi sprzyja, jest świetną zabawą, a nie czymś co muszę.
4.Czy koniecznie muszę nakładać jedzenie/makroskładniki tak jak jest narysowane na talerzu?
Grafika na talerzach jest pomocą i uczy nasz umysł w prawidłowych proporcjach komponować posiłki. Czasami nie ma potrzeby ściśle trzymać się reguł. Ważne jest to, że podczas szykowania posiłku zaczynasz ”czuć” jakie proporcje powinno się zachować pomiędzy produktami z przewagą białek, węglowodanów(skrobi) czy tłuszczy.
5.Na podkładce pod talerze są pokazane grupy produktów, dlaczego tak jest to podzielone?
Żywność, którą spożywamy i która nie jest rafinowana zawiera wszystkie makroskładniki, jednak w różnych proporcjach. Jest to związane z przystosowaniem i funkcją jaką dany produkt wypracował w toku rewolucji. Nasiona i ziarna będą miały dużo skrobi, czyli węglowodanów złożonych, aby móc wyżywić przyszłą roślinę, ale mają również białko i tłuszcze. W mięsie będzie dużo białek, bo taka jest struktura i budowa organizmów żywych, ale są też węglowodany – glikogen, czyli odpowiednik skrobi oraz tłuszcz. Owoce będę miały przewagę cukrów prostych, bo ich funkcją jest kuszenie zwierząt i ludzi w celu rozprzestrzenienia nasion, a więc „zjedź mnie”.
6. Czy taki talerz nadaje się również do użytku dla dzieci? Czy też ich posiłki najlepiej odmierzać przy pomocy pięści lub talerzowej miarki?
Tak ! jak najbardziej! Dla dzieciaków to świetna zabawa, a talerze są kolorowe co dzieciaki lubią. Kilkoro dzieci moich znajomych korzysta z talerzy i fajnie się bawi dodając do tego różne gry w miarę ręki. Na pewno warto korzystać w pierwszej kolejności z talerzowej miarki, bo łatwiej zapamiętać proporcje, a później uzupełniać miarą ręki. Jedząc poza domem wiemy jak powinien wyglądać posiłek na talerzu, a przy tym jest bardziej kolorowo, a dzieciaki jedzą więcej warzyw. A przecież o to nam też chodzi!
7. Talerz obiadowy ma dużo składników zarówno skrobię, tłuszcze, warzywa, jak i białko. A jak to wygląda w przypadku talerzy na śniadanie lub kolację?
Talerze są bardzo praktyczne. Możemy zastosować jeden z trzech planów żywieniowych. Poza proporcjami istotne jest to jak łączymy ze sobą pokarmy, ponieważ każdy z makroskładników trawiony jest w inny sposób i potrzebuje różnych enzymów trawiennych oraz odczynu. Stąd tak istotne są proporcje. W związku z tym jeżeli chcemy zostać przy bardziej powszechnym odżywianiu czyli zachować te wszystkie składniki na talerzach wówczas na śniadanie, obiad i kolację proponuję talerz „Obiad”. Sama zmiana proporcji spowoduje, że nasz organizm odetchnie i będzie lepiej trawił. Gdy chcemy poprawić nasze trawienie to kolejnym etapem są talerze dedykowane każdemu posiłkowi, czyli talerz „Śniadanie”, „Obiad”, „Kolacja”. Jest to o tyle istotne, że o każdej porze dnia potrzebujemy składników w innych proporcjach, na przykład rano więcej energii z węglowodanów złożonych, a wieczorem więcej białka, tak aby organizm mógł odbudować struktury komórkowe, które zostały zużyte w ciągu dnia. W tym wszystkim ważna jest też pora posiłków. Kolację powinno się jeść minimum cztery godziny przed snem, z tego względu, że białko jest ciężko strawne i organizm potrzebuje na jego metabolizm od 4 czasami do 8 godzin niezależnie czy jest to białko roślinne czy zwierzęce. Opcja trzecia pomyślana dla najlepszego trawienia to talerz „Śniadanie” na śniadanie i obiad oraz talerz „Kolacja” na kolację. W tej opcji nie łączymy węglowodanów z białkami. Ciekawostką jest, że dania jednogarnkowe, na przykład gulasze, zupy, makarony, gdzie często łączymy skrobię (węglowodany złożone) z białkiem podczas gotowania są dobrze trawione (oczywiście potrzebne zielone warzywa jako sałatka). W wyniku takiego przetwarzania dochodzi do zrównoważenia się składników chemicznych. Pamiętajmy także o jakości spożywanych pokarmów! Powinny być jak najmniej przetworzone, ale o tym więcej w Programie „PRZEMIANA180” na stronie www.przemiana180.jakjesz.pl.
